Programma 2023

De gezondheidszorg staat aan de vooravond van een grote transitie. De manier hoe we nu zorg verlenen is niet meer houdbaar, het systeem kraakt. De toegang tot zorg staat meer en meer onder druk door schaars personeel en toenemende zorgvraag. De grote opgave van dit decennium is het op een mensgerichte manier houdbaar en duurzaam maken van de zorg. Passende zorg is daarbij een belangrijk deel van het antwoord.

Wat is er nodig om zorg te leveren die past bij het leven van mensen en die oog heeft voor de grote maatschappelijke opgave waarvoor we staan? Hoe kunnen we ook andere antwoorden geven op de tragiek van het leven dan zorgantwoorden. Geen eenvoudige klus. Bij een dergelijke complexe beweging moeten we vertrouwen in voortgang zoeken in een lerende attitude en radicale samenwerking vanuit de maatschappelijke opgaven. Het Kader Passende Zorg biedt daarbij houvast.

Geriaters kunnen daarbij een belangrijke rol spelen. Juist zij kijken niet alleen naar de ziekte maar ook naar het leven van mensen. Maar hoe doe je dat? Wat moeten geriaters anders gaan doen en hoe organiseer je dat? Belangrijke vragen die aan de orde komen bij deze presentatie. Antwoorden zijn niet gemakkelijk, maar wel nodig. De urgentie is groot.

Sprekers:
Dr. Janne M. Papma, Senior onderzoeker, Alzheimercentrum Erasmus MC & Neurologie Rotterdam
Dr. Agnies van Eeghen, Arts voor Verstandelijke Gehandicapten, Amsterdam UMC & ’s Heeren Loo
Dr. Lize Jiskoot, GZ-psycholoog in opleiding tot klinisch neuropsycholoog, Amsterdam UMC
Dr. Rozemarijn van Bruchem, internist ouderengeneeskunde, Erasmus MC

Dementiediagnostiek is maatwerk. Uitzonderingen en verschillen in wensen en behoeften kenmerken patiënten op de geheugenpoli. Het doel van dit symposium is om uiteenlopende uitdagingen bij cognitieve patiënten te presenteren, zorgprofessionals te prikkelen, en handvatten te bieden om hiermee om te gaan.

In dit symposium maakt u kennis met 3 specialisten die cognitieve patiënten met uitdagingen belichten aan de hand van casuïstiek, en daarbij tips en adviezen bieden. Het symposium start met een korte bespreking van de ontwikkelingen op het gebied van maatwerk op de geheugenpoli en persoonsgerichte dementie diagnostiek door Dr. Janne Papma. Vervolgens vertelt Dr. Agnies van Eeghen over diagnostiek bij patiënten met een verstandelijke beperking en/of een genetische neuro-ontwikkelingsstoornis. Wat zijn aandachtspunten, valkuilen, en hoe kun je een dementie diagnose stellen.  Dr. Lize Jiskoot gaat in op patiënten met taalproblemen, en zal casuïstiek met ons delen die ons handvatten biedt voor het herkennen van Primaire Progressieve Afasie. Dr. Rozemarijn van Bruchem-Visser bespreekt het vroeg ter sprake brengen en adresseren van vragen en beslissingen rondom het levenseinde.

Workshopleiders:
Dr. Carolien Benraad, klinisch geriater, Radboudumc
Anita Verheijen, verpleegkundige geriatrie, Radboudumc
Marga van der Cruysen, verpleegkundige, Radboudumc

Inleiding

In een ziekenhuis zijn er regelmatig patiënten met ernstig probleemgedrag. Dat is gedrag met ernstige agitatie, verbale of handelende agressie, vaak bij desoriëntatie of psychose. Het geeft grote lijdensdruk of gevaar en heeft enorme impact op de patiënt zelf, familie en medewerkers. Het gaat bijvoorbeeld om patiënten met een delier, niet aangeboren hersenletsel of intoxicatie of onttrekking van middelen.

Probleemgedrag kan op alle somatische afdelingen voorkomen. Deze zijn echter niet toegerust om deze patiënten te behandelen. Wanneer zorg niet tijdig wordt ingezet ontstaat de vraag hen over te nemen op de afdelingen psychiatrie en geriatrie door de grote impact op zorgpersoneel.

STEP project

In het Radboud ziekenhuis is in 2019 een project gestart, Somatische paTiënten met Ernstig Probleemgedrag (STEP).
Het doel van het project is patiënten met probleemgedrag snel te identificeren en behandelen om daarmee de impact op patiënt, familie en zorgpersoneel te beperken en op te heffen.

Het zorgconcept is een ziekenhuis breed stepped care model, waarbij stapsgewijs interventies worden toegevoegd. Professionals werken specialisme overstijgend samen rondom de patiënt op de somatische afdeling. Er zijn STEP verpleegkundigen die samen met de consultatieve diensten geriatrie en psychiatrie patiëntenzorg de teams ondersteunen en hen daarmee te ontlasten. De juiste zorg wordt zo op de juiste plek op het juiste moment ingezet. Pas wanneer het niet lukt een patiënt op de somatische afdeling veilig te behandelen, kan deze  tijdelijk overgeplaatst worden naar een unit op de afdeling psychiatrie waar benodigde beschermende faciliteiten aanwezig zijn.

Leerdoelen workshop:

Kennis maken met een nieuw zorgmodel in het ziekenhuis.
Kennis van diverse instrumenten om gedrag in kaart te brengen en hoe zorg in te zetten.
Dialoog aangaan over het STEP project waarin we de ‘brug bouwen terwijl we erover lopen’ en uitwisselen van ervaringen van het publiek met andere projecten omtrent probleemgedrag in ziekenhuizen.

Workshopleiders:
Hugo Wijnen, klinisch geriater, Rijnstate Arnhem
Dr. Hanna Willems, klinisch geriater, Amsterdam UMC
Rachel Smits, Anesthesioloog-pijnspecialist, Radboudumc

Het aantal conservatieve behandelingen van een heupfractuur neemt de laatste 2 jaar toe, mede als gevolg van de FRAIL HIP studie. Hierbij zijn er grote verschillen in het percentage niet geopereerde heupfractuurpatiënten in de ziekenhuizen, variërend van 2 tot meer dan 10%. Het PEricapsular Nerve Group (PENG) block is een anesthesietechniek waarbij met een locoregionale injectie langdurige analgesie van het heupgewricht wordt bereikt met fenol. Met het PENG block als alternatief wordt er in toenemende mate afgezien van operatie ter pijnstilling bij zeer kwetsbare ouderen met een beperkte levensverwachting.
Hoe kijkt u als professional aan tegen wel/niet opereren bij de meest kwetsbare ouderen? In hoeverre wordt uw blik anders met het beschikbaar komen van PENG? Weten we al iets over de effecten van PENG en wie komen hiervoor in aanmerking? Bij welke doelgroep zou u PENG voor pijnstilling na een heupfractuur willen aanbieden als alternatief voor een heupoperatie? Over bovenstaande vragen gaan we met elkaar in gesprek.

Leerdoelen:
> Inzicht hebben in de werking van het PENG block, voor wie is het geschikt?
> Vertaalslag maken van de PENG in theorie naar PENG in de dagelijkse praktijk
> Bekend zijn met de scenario’s voor wel en niet opereren van kwetsbare heupfractuurpatiënten

Workshopleiders:
Dr. Ruth Pel, senior onderzoeker, Vilans
Judith Wilmer, klinisch geriater, NVKG & Catharina ziekenhuis

Samen beslissen is een mooi streven, maar kwetsbare ouderen hebben vaak met meerdere zorgprofessionals te maken, binnen en buiten het ziekenhuis. Ouderen geven aan dat ze vaak bang zijn dat niemand het overzicht meer heeft en ervaren dat er vaker ‘over’ hen gaat dan ‘met’ hen gesproken wordt bij transities. Hoe werken we als zorgprofessionals eigenlijk samen in de keten als het gaat om samen beslissen met kwetsbare ouderen?  Als een oudere in de thuissituatie al doelen en/of behandelwensen heeft besproken, hoe gaat deze informatie dan mee bij transities, zoals van huis naar ziekenhuis? En andersom! Want niet alleen voor de oudere is het fijn om niet steeds hetzelfde verhaal te vertellen, maar ook voor zorgverleners is het efficiënter als we voort kunnen bouwen op elkaars werk. En ook dat is een belangrijke waarde in tijden van schaarste. Wat delen we wel, en wat niet? En hoe delen we het zo, dat de andere er naadloos meer verder kan werken? In deze workshop geven we inzicht in ervaren knelpunten van ouderen en van zorgprofessionals bij transities in zorg en verkennen we samen kansen om in de keten beter samen te werken rond samen beslissen met kwetsbare ouderen. We doen dit aan de hand van de zes dimensies van het conceptuele model voor continuïteit van zorg:  Tijd & Plaats – Interprofessionele samenwerking – Vertrouwensvolle relatie – Wederzijds begrip – Informatie op maat – Duidelijke rollen & verantwoordelijkheden  (LJungholm, Zweden, 2021, Journal of Clinical Nursing). Met een interactieve werkvorm gaan we samen aan de slag om dit model vanuit onze “Nederlandse” samen beslis-ervaringen in te vullen met praktische tips, kansen en verbeterpunten.

O1.1 Het effect van prehabilitatie op de delierincidentie bij electieve abdominale aneurysma chirurgie
Anne Meulenbroek, arts-onderzoeker, Amphia ziekenhuis

O1.2 De ontwikkeling en interne validatie van een predictiemodel om vallen in het ziekenhuis te voorspellen met behulp van vrije tekst uit rapportages van verpleegkundigen
Marjolein Groeneveld, verpleegkundig consulent geriatrie, Catharina ziekenhuis

O1.3 De kracht van een flashmobstudie: In hoeverre is de Pepper robot geschikt voor de ouderenzorg?
Marian Hurmuz, onderzoeker, Roessingh Research and Development

O1.4 Fysiek functioneren van patiënten met een recente fractuur: fysieke activiteit, fysieke capaciteit en valrisicofactoren in kaart gebracht middels het ‘can do, do do’ framework
Merle Schene, PhD-student, Viecuri Medisch Centrum

O1.5 ‘Wat vindt u belangrijk?’ Een verkenning van de behandeldoelen van 70-plussers in Nederland in geval van acuut en/of ernstig zien zijn en de rol van kwetsbaarheid
Veerle M.G.T.H. van der Klei, arts-onderzoeker, LUMC

Workshopleiders:
Charlotte Stein, klinisch geriater & klinisch farmacoloog in opleiding, Ephor & Gelre Ziekenhuizen
Hiltsje Heemskerk, klinisch geriater, Arkin Ouderen
Lieke Mitrov-Winkelmoten, ziekenhuisapotheker & klinisch farmacoloog in opleiding, Maasstad Ziekenhuis
Freek van Gorp, ziekenhuisapotheker, Diakonessenhuis
Rachel Smits, anesthesioloog-pijnspecialist, Radboudumc
Marijke Baden, klinisch geriater, Maasstad ziekenhuis

Artsen schrijven vaak pijnmedicatie voor in het ziekenhuis. Bij kwetsbare ouderen kan pijnmedicatie echter onacceptabele bijwerkingen geven, zoals ernstige verwardheid bij opiaten. Tijdens deze workshop willen wij ingaan op enkele alternatieven voor opiaten, waarin ook tegen wat heilige huisjes aan zal worden geschopt. Zo gaan we graag de discussie aan over de maximale dosering van paracetamol bij ouderen, de voor- en nadelen van het inmiddels breder beschikbare metamizol en de opties van lokale pijnbehandeling met behulp van perifere zenuwblokkades. De verschillende therapeutische opties zullen kort worden gepitcht door een inhoudelijke expert, waarna we per onderwerp een pro-con debat zullen voeren met het publiek en de experts.

Na het volgen van deze workshop kan de deelnemer:
– Beter afwegen wanneer er voor een alternatief voor opiaten kan worden gekozen en wat deze alternatieven zijn
– Paracetamol op de juiste manier doseren bij (kwetsbare) ouderen
– Kritisch beoordelen of metamizol voor zijn/haar patiënt een goede keuze zou kunnen zijn
– Gericht een pijnspecialist in consult vragen voor het plaatsen van een perifere zenuwblokkade ten behoeve van pijnstilling

Workshopleiders:
Job Doorduin, veiligheidsadviseur kwetsbare ouderen, Tijd voor Verbinding
Judith Wilmer, klinisch geriater, NVKG & Catharina ziekenhuis
Hugo Wijnen, klinisch geriater, Rijnstate Arnhem
Roos van Balveren, verpleegkundig specialist, Rijnstate Arnhem
Ans Aarts, klinisch geriater, Ziekenhuis Gelderse Vallei
Eline van Lummel, arts-onderzoeker, Ziekenhuis Gelderse Vallei
Vera Hogervorst, verpleegkundig specialist geriatrie, Tergooi MC

Als geriatrie-zorgverlener doet u iedere dag uw best om goede, veilige zorg te leveren. Maar u wil natuurlijk de zorg voor kwetsbare ouderen in de ziekenhuizen nóg beter maken.
Het programma Tijd voor Verbinding heeft als doel dat ieder ziekenhuis een verbeterstap maakt om de zorg voor kwetsbare ouderen nóg veiliger te maken. Dit doen we o.a. door te leren van inspirerende voorbeelden van ziekenhuizen. Ieder ziekenhuis heeft zich aan deze doelstelling gecommitteerd en het programma Tijd voor Verbinding helpt de ziekenhuizen en zorgverleners hierbij.
Maar waar staat je ziekenhuis? Welke verbeterstap kan je zetten? Hoe doe je dat? Waar begin je? Hoe regel je steun, bijvoorbeeld van de Raad van Bestuur? Hoe kunnen we leren van elkaar?
In deze workshop gaat u aan de hand van het ontwikkelde inspiratie instrument kwetsbare ouderen* van Tijd voor Verbinding na waar uw ziekenhuis staat en bepaald uw ambitie.
Door drie praktijkvoorbeelden (Het GEM team van het Tergooi MC, de geriatrische traumatologie unit van het Rijnstate, de ACP poli van de Gelderse Valei)  kan u zich laten inspireren, krijgt u tips waarmee u morgen aan de slag kan én maakt u kans om als eerste aan te sluiten bij een TVV verbeterteam.

* het inspiratie instrument kwetsbare ouderen is ontwikkeld door het expertteam (met o.a. vertegenwoordiging van de NVKG) onderzoek hiernaar loopt

Leerdoelen:
-Toepassen van het inspiratie instrument
-Kennis maken van 3 specifieke inspirerende praktijkvoorbeelden
-Hoe je goed met je raad van bestuur in gesprek kan komen over het onderwerp
-Kans om als eerste aan te sluiten bij je verbeterteam

Spreker:
Miriam van der Velde, promovendus Innovatie van Beweegzorg, Hogeschool Utrecht

Oudere, kwetsbare patiënten hebben bij uitstek een verhoogd risico op postoperatieve complicaties of een vertraagd of slecht herstel na een grote operatie. De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor prehabilitatie. Onder prehabilitatie verstaan we het optimaliseren van de gezondheidsstatus van een patiënt vóór de operatie met als doel de uitkomsten en het herstel na de operatie te verbeteren. In deze sessie bespreken we de huidige ontwikkelingen en stand van zaken op het gebied van prehabilitatie. Ook bespreken we de belangrijkste uitdagingen en kansen op het gebied van prehablitatie voor de geriatriefysiotherapeut.

Workshopleiders:
Elvira van Alphen, klinisch geriater, Maasstad Ziekenhuis
Lies Smits, klinisch geriater, Vincent an Gogh Instituut

Namens de SIG palliatieve zorg willen we in deze workshop de negatieve, maar ook de positieve kanten toelichten van de palliatieve zorg in de GGZ. Hiermee willen we een bewustwording creëren dat de palliatieve zorg in de GGZ uitdagend is, maar niet perse onmogelijk. Er zal gesproken worden over het gemis in de palliatieve zorg bij een psychiatrische patiënt en de problemen die zich specifiek opdienen bij deze groep. Daarnaast willen we  enkele initiatieven toelichten die deze problemen proberen aan te pakken, waarbij we enkele handvatten kunnen toereiken. Als laatste gaan graag in gesprek over ervaringen binnen de groep om zo onderling informatie te delen en hopelijk ook nieuwe ideeën op te doen ter verbetering van de zorg  voor deze complexe groep patiënten. Dit zal deels gebeuren middels casuïstische bespreking.  Bij deze casuïstiek zal onder meer wilsbekwaamheid en het ‘ niet eten en drinken’ aan bod komen welke, binnen deze groep, maar ook daarbuiten van belang is om kennis over te hebben.

Na het volgen van deze workshop kan de deelnemer:
1: De problemen benoemen in de palliatieve zorg rondom de patiënt met een psychiatrisch aandoening
2: Kennis hebben van stand van zaken rondom de  ontwikkelingen van deze palliatieve zorg.
3: enkele handvatten kunnen toepassen om palliatieve zorg zo optimaal binnen een geriatrische danwel psychiatrische groep te geven

Sprekers:
Prof. dr. Nathalie van der Velde, hoogleraar ouderengeneeskunde, Amsterdam UMC
Jasper Huberts, Voorzitter & geriatriefysiotherapeut, NVFG & Fysiotherapie Boonstra & Mulders
Barth Kappeyne, huisarts, Huisartsenpraktijk Kappeyne van de Cappello
Dr. Judith Kuiper, senior onderzoeker, VeiligheidNL

De SIG Valpreventie stelt zich tot doel om uniforme, evidence-based werkwijze op het gebied van valpreventie te faciliteren middels o.a. kennisdisseminatie, coördineren en opzetten van (gezamenlijk) wetenschappelijk onderzoek en stimuleren van multidisciplinaire (regionale en landelijke) samenwerking. In dit symposium worden de recente ontwikkelingen op het gebied van valpreventie op een rij gezet en worden handreikingen gegeven voor de vertaalslag naar de praktijk. De belangrijkste aanbevelingen van de recent gepubliceerde Wereldrichtlijn Valpreventie zullen worden besproken, met daarbij onder andere een toelichting van de nieuwe risicostratificatie en de optimale inhoud van de multifactoriële valanalyse voor de hoog risico groep. Dit zal gekoppeld worden aan de recent van kracht geworden IGJ verbeterdoelen op het gebied van valpreventie op de SEH en bij opgenomen patiënten. Ook zullen de doelstellingen en beoogde aanpak van het grootschalige landelijke Valpreventieplan van VWS, dat in 2023 wordt uitgerold, worden geschetst. Het belang van samenwerking binnen en tussen de eerste, tweede, derde en nulde lijn en de centrale rol van de huisarts daarin zullen besproken worden aan de hand van praktijkvoorbeelden van multiprofessionele samenwerking.  Ook zullen de nieuwste inzichten ten aanzien van valpreventieve aanpak bij ouderen met cognitieve stoornissen en dementie zullen worden besproken aan de hand van de wereldrichtlijn.

Workshopleiders:
Sanne van Haren Noman, klinisch geriater, Ephor & Gelre ziekenhuizen
Dr. Wilma Knol, klinisch geriater, Ephor & UMC Utrecht
Dr. Clara Drenth-van Maanen, klinisch geriater & klinisch farmacoloog, Ephor & UMC Utrecht
Charlotte Stein, klinisch geriater & klinisch farmacoloog in opleiding, Ephor & Gelre ziekenhuizen
Dr. Bastiaan Sallevelt, ziekenhuisapotheker & klinisch farmacoloog in opleiding, Ephor & UMC Utrecht

Artsen schrijven medicatie voor. Maar wie stopt? Het minderen en stoppen van medicatie is bij ouderen een belangrijk onderdeel van de behandeling. De afgelopen jaren zijn er verschillende nieuwe richtlijnen, kennisdocumenten en wetenschappelijk publicaties verschenen. In deze workshop krijgt u een update van de nieuwste wetenschappelijke inzichten en richtlijnen over deprescribing. Ook nemen we u mee het internet op: hoe vind je snel de informatie die je nodig hebt om medicatie te kunnen stoppen? We gaan in op de criteria die je kunt gebruiken om te beoordelen of een medicijn (on)geschikt is voor ouderen en de do en don’ts van het stoppen. U krijgt handvaten om deze nieuwe informatie toe te passen in de spreekkamer middels ‘samen beslissen’. Tot slot gaan we oefenen met casus uit de praktijk.

Na het volgen van deze workshop kan de deelnemer:
– De nieuwste wetenschappelijke inzichten over deprescribing reproduceren
– Beschikbare bronnen en richtlijnen over deprescribing vinden en toepassen
– Door ‘samen beslissen’ met de patiënt een plan opstellen voor het minderen en stoppen van medicatie

Maximaal aantal deelnemers: 60

Workshopleiders:
Dr. Marlies Feenstra, senior onderzoeker, Universitair Netwerk Ouderenzorg UMCG
Floor Vinckers, onderzoeksmedewerker, Universitair Netwerk Ouderenzorg UMCG

Inleiding: Met de Life-Space Assessment (LSA) van de University of Alabama in Birmingham (USA) wordt de daadwerkelijk gebruikte leefomgeving binnens- en buitenshuis in kaart gebracht; de zogeheten leefcirkelomvang. Hierbij wordt rekening gehouden met de mate van zelfstandigheid en de frequentie van bewegingen. Leefcirkelomvang zegt daarmee veel over iemands functionele mobiliteit in een bepaald tijdsbestek. Internationaal is de LSA het meest gebruikte meetinstrument om de leefcirkelomvang van ouderen te meten, echter bestond tot op heden nog geen Nederlandse versie.
Methode: In nauwe samenwerking met de oorspronkelijke ontwikkelaars, de Hanze Hogeschool Groningen, ouderen en zorgprofessionals heeft het UNO-UMCG in 2022 een Nederlandse versie van de LSA ontwikkeld (LSA-NL). Ook is de inhoudsvaliditeit van de LSA-NL onder fysio- en ergotherapeuten onderzocht. Daarnaast zijn twee validatiestudies opgestart naar de psychometrische eigenschappen van de LSA-NL bij thuiswonende ouderen en verpleeghuisbewoners.
Resultaten: Volgens vertegenwoordigers van verpleeghuisbewoners en geriatrische fysio- en ergotherapeuten is de LSA-NL een bruikbaar en relevant instrument om de leefcirkelomvang van ouderen in het algemeen en bij verpleeghuisbewoners in kaart te brengen, wat duidt op een goede inhoudsvaliditeit.
Conclusies: Leefcirkelomvang is aanvullend op bestaande instrumenten die het functioneren meten, doordat het afbakent waarbinnen iemands leven zich afspeelt. Dit is van meerwaarde, omdat het kan ondersteunen wanneer het nodig is om bijvoorbeeld activiteiten en vaardigheden opnieuw aan te leren of te behouden. Dit is met name relevant voor ouderen die te maken krijgen met verandering in functioneren, bijvoorbeeld bij een wijziging in de thuissituatie, of ten gevolge van een ziekenhuis-, of verpleeghuisopname.

Inhoud workshop: Tijdens deze workshop komt aan bod hoe leefcirkelomvang gemeten wordt en wat leefcirkelomvang kan toevoegen binnen de bestaande zorgpraktijk.

Doelstellingen zijn:
1)            Kennis delen over het vertaal- en validatieonderzoek;
2)            Kennismaken met de LSA-NL a.d.h.v. casuïstiek;
3)            Kennis verspreiden door te brainstormen over potentiële toepassingen van leefcirkelomvang binnen uw eigen werkomgeving.

Sprekers:
Vera Hogervorst-Wlochacz, verpleegkundig specialist geriatrie, Tergooi Medisch Centrum
Dr. Karen Keijsers, klinisch geriater, klinisch farmacoloog, Jeroeen Bosch Ziekenhuis
Ellen Oosterloo, verpleegkundig specialist ouderengeneeskunde, Isala

De dubbele vergrijzing is slechts één van de ontwikkelingen die impact heeft op de zorg. Daarnaast moet substitutie van de 2^de naar de 1^e lijn gerealiseerd worden, is er een tekort aan het aantal plaatsen in het verpleeghuis en beschermde woonvormen en krijgen wij te maken met een tekort aan medewerkers in de zorg. Ouderen wonen langer thuis, maar het aantal mantelzorgers neemt af. Een additioneel probleem is dat de zorg voor kwetsbare oudere is versnipperd over de nulde, eerste en tweede lijn, waarbij veelal geen van de zorgverleners noch het overzicht, noch de kennis heeft om geïntegreerde zorg te leveren. De oplossingsrichting hiervoor moet gevonden worden in het efficiënter gebruik maken van kennis en capaciteit door intensief samen te werken. Een veel aangehaald probleem hierbij is, dat de financiering van de zorg hierop niet is ingericht, waardoor intensieve samenwerking niet van de grond komt. Toch kan binnen de huidige financieringstructuur interdisciplinaire samenwerking wel vorm worden gegeven. Een voorbeeld hiervan is de beoordeling van kwetsbare ouderen op de SEH van het Haaglanden MC door zowel internisten- als specialisten ouderengeneeskunde in samenwerking met de insturende huisartsen.

Door:
Carina Kok, klinisch geriater & jury Innovatieprijs, Bravis ziekenhuis
Bram Haan, AIOS klinische geriatrie & voorzitter jury Innovatieprijs, Catharina ziekenhuis

Sprekers:
Lonneke Schuurmans, specialist ouderengeneeskunde, Stichting de Zorgboog
Sandra van Iersel, PA / PA in opleiding, Stichting de Zorgboog

Onze voordracht gaat over de ontwikkeling van de 1,5-lijnszorg voor Kwetsbare Ouderen in ons sterk veranderende zorglandschap, onder andere door ‘taakherschikking’ en een erg goede samenwerking met onze Ketenpartners.

Zorgboog in Balans is al enkele jaren een bekend ambulant, behandel- en expertisecentrum in Zuid-Oost Brabant waarin alle denkbare disciplines binnen de Ouderenzorg vertegenwoordigd zijn. Hierdoor kan een totaal pakket aan behandeling voor ouderen in de thuissituatie geboden worden.

Zo ontlasten we de huisartsen en de specialisten in het ziekenhuis.

Met de snelle vergrijzing in de komende jaren, zal bij Huisartsen en Medisch Specialisten de druk alleen maar groter gaan worden en de beschikbaarheid van zorg door hen in de knel raken.

Om een hoge kwaliteit van zorg te kunnen waarborgen in een zorglandschap waar een groot tekort is aan Huisartsen en aan Specialisten Ouderengeneeskunde is een goed functionerende ‘1,5-lijnszorg’ een must en ‘taakherschikking’ door inzet van PA’s (physician assistants) en VS-en (verpleegkundig specialisten) een noodzaak!

Uit Wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat PA’s en VS-en hierbij een waardevolle, veilige en goede bijdrage kunnen leveren.

Zorgboog in Balans heeft inmiddels een verregaande samenwerking met de Huisartsen in de regio en de Medisch Specialisten van het Elkerliek Ziekenhuis en dan vooral met de Geriaters en Neurologen. Momenteel wordt zelfs een PA opgeleid door een samenwerkingsverband  tussen de Vakgroep Neurologie en de Specialisten Ouderengeneeskunde van de Zorgboog. Dit om aan de toenemende vraag van complexe zorg in de thuissituatie van kwetsbare ouderen te kunnen voldoen.

Sprekers:
Sabine Schootemeijer, PhD-student, Radboudumc
Debbie de Graaf, PhD-student, Radboudumc

Er wordt besproken hoe innovatieve technologie ingezet kan worden om mensen met parkinson te monitoren en te motiveren fysiek actiever te worden.

Leerdoelen:

Kandidaten hebben na deze sessie kennis over:
-waarom het belangrijk is dat innovatieve technologie wordt ingezet om mensen met parkinson objectief te monitoren
-het toepassen van innovatieve technologie om fysieke activiteit te monitoren
-het toepassen van innovatieve technologie om mensen met parkinson tot meer fysieke activiteit te stimuleren

Voorkomen is beter dan genezen. Dit adagium is decennia geleden in de epidemiologische literatuur reeds bewezen en staat bekend als de preventie-paradox. Een beleid gericht op de gehele bevolking om het risico enigszins te reduceren is effectiever dan het focussen op een kleine groep met hoog risico. In deze presentatie wordt dit historisch perspectief toegelicht en vervolgens toegepast op dementie. Wat is de huidige stand van zaken rondom kennis van risicofactoren van dementie? Waar kunnen we de komende jaren de grootste stappen in maken? En even zo belangrijk: wat kan er nu reeds gedaan worden om dementie te voorkomen?

Sprekers:
Prof. dr. Marielle Emmelot-Vonk, klinisch geriater, UMC Utrecht
Dr. Jurgen Claassen, klinisch geriater, Radboudumc
Dr. Liselotte van Bloemendaal, internist-ouderengeneeskunde, Amsterdam UMC

Vroeger werd gedacht dat hart- en vaatziekten alleen een rol speelden bij vasculaire dementie. Inmiddels weten we dat risicofactoren voor hart- en vaatziekten ook het risico op Alzheimer verhogen, de meest voorkomende oorzaak van dementie.
Waar nog veel onduidelijkheid over is, is hoe hart- en vaatziekten leiden tot dementie, en of behandeling van hart- en vaatziekten dementie kan voorkómen.  Ook is vaak nog onduidelijk wat de effecten zijn van de medicatie die we gebruiken om hart- en vaatziekten te voorkomen op het brein. Er zijn bijvoorbeeld publicaties die suggereren dat antihypertensiva en statines juist dementie kunnen veroorzaken. Diabetes is een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten, en is zelf ook een risicofactor voor dementie. Maar wat zijn de effecten van diabetesmedicatie op cognitie?
In dit symposium geven we namens de SIG geriatrische cardiologie een overzicht van de huidige stand van zaken.

Workshopleiders:
Marij Hartog, AIOS klinische geriatrie, Erasmus MC
Jeannette Goudzwaard, klinisch geriater, Erasmus MC
Rowen de Jong, geneeskundestudent, Erasmus MC

De laatste jaren is er steeds meer aandacht gekomen voor werkdruk en werkplezier binnen het ziekenhuis. Diverse enquêtes schetsen eenzelfde beeld: de arts is trots op het werk, maar verliest werkplezier door een verstoorde werk-privé balans, gebrek aan arbeidsperspectief of hoge werkdruk. Het lijkt opvallend meer voor te komen bij millenials: de huidige groep aios en startende medische specialisten. Is dit ook echt zo en wat zegt dit over de huidige tijdsgeest? Was het vroeger altijd beter? En hoe werd er tegen werkdruk en werkplezier aangekeken bij vroegere generaties?
Tijdens deze werkshop gaan we met diverse generaties in gesprek om er achter te komen wat belangrijk is voor werkplezier en hoe we dit kunnen behouden en stimuleren. Des te meer om onze aanstaande collega’s, Generatie Z, vol plezier te ontvangen op de werkvloer.

Na het volgen van deze workshop kan de deelnemer:
– Benoemen welke generaties er zijn op de werkvloer en wat hun karakteriseert
– Op de werkvloer het gesprek aan gaan met collega’s over werkplezier

Workshopleider:
Judith Wilmer, klinisch geriater, NVKG & Catharina ziekenhuis
Marleen Harkes, klinisch geriater, NVKG
Ellen Elbrecht, klinisch geriater, NVKG
Truus Schuurman, klinisch geriater, NVKG
Marjolein Uylings, klinisch geriater, NVKG

We staan voor grote uitdagingen. Hoe kunnen we bij een groeiend aantal ouderen de kwaliteit van zorg hoog houden en waar nodig verbeteren? Hoe zorgen we dat klinisch geriaters plezier in hun werk houden en duurzaam inzetbaar zijn en blijven? Met welke nieuwe thema’s gaan we aan de slag? Gaan we ons als geriaters inzetten voor inclusiviteit? Verduurzaming/klimaat? Ons uitspreken tegen ageism? In deze workshop geven we een update van het nieuwe kwaliteitsbeleid van de NVKG en de nieuwe thema’s. Aan de hand van stellingen willen we met jullie van gedachten wisselen: -de geriaters in Nederland zijn te wit, te vrouw en te hetero –de nieuwe richtlijn voeding moet uitgaan van een vegan dieet –de NVKG moet geen autokosten meer vergoeden en online vergaderen of op een goed met OV bereikbare plek –Practice what you preach: zelf gezond oud worden.

Na het volgen van deze workshop kan de deelnemer:
-benoemen welke thema’s een plek krijgen in het nieuwe kwaliteitsbeleid van de NVKG en waarom
-levert een actieve bijdrage aan het nieuwe kwaliteitsbeleid van de NVKG
-beter verbanden leggen tussen wat er in de spreekkamer gebeurt en in de maatschappij

O2.1 Het effect van potentiële onjuiste medicatievoorschriften op valincidenten tijdens ziekenhuisopname
Birgit Damoiseaux-Volman, postdoctoraal onderzoeker, Amsterdam UMC

O2.2 Incidentie van infectie als onderliggende oorzaak voor hypothermie bij de oudere patiënt op de spoedeisende hulp: retrospectieve cohortstudie
Marvin Roos, AIOS klinisch geriater, Jeroen Bosch Ziekenhuis

O2.3 De prognostische waarde van een geriatrische risicoscore voor acute colorectale chirurgie bij oudere patiënten: een retrospectieve cohortstudie
Daniëlle Hultink, AIOS klinische geriater, Erasmus MC

O2.4 Het gebruik van routinematige preoperatieve thoraxfoto’s bij oudere patiënten die een acute heupoperatie ondergaan, zin of onzin?
Amerik van Duijvenvoorde, verpleegkunidg specialist, Spaarne Gasthuis

O2.5 Prevalentie en herkenning van cognitieve stoornissen bij oudere patiënten in het ziekenhuis: een flashmob onderzoek
Fleur Visser, arts-onderzoeker & promovendus, UMC Groningen

Moderatoren
Esther Karssemeijer, PhD student in klinische geriatrie, Radboudumc

Heilig huisje 1: haloperidol voor de behandeling van een delier
Sprekers:
Niels Vos, psychiater & klinisch farmacoloog in opleiding, Radboudumc

Heilig huisje 2: reanimatiebeleid
Sprekers:
Shelley Dalloyaux, AIOS klinische geriatrie, Radboudumc

Heilig huisje 3: benzodiazepine voor ‘slaap op bestelling’ voor patiënten met slaapproblemen in het ziekenhuis
Sprekers:
David Jansen, klinisch geriater, klinisch farmacoloog, Radboudumc
Judith Derijks-Engwegen, ziekenhuisapotheker, Radboudumc

Slechthorendheid is één van de meest voorkomende chronische aandoeningen. Het is sterk gerelateerd aan leeftijd. In de groep 65-74 jarigen is de prevalentie 14% en in de groep van mensen van 80 jaar en ouder is dat 50%. Er is steeds meer bewijs dat niet alleen het perifere gehoororgaan, maar ook het brein een belangrijke rol speelt bij het verstaan van spraak. Het brein komt in actie wanneer mensen voor het gehoorverlies moeten compenseren. Welke cognitieve processen en vaardigheden spelen een rol in ons dagelijks luistergedrag? Hoe worden die gemeten? Hoe groot is de bijdrage van het brein in het luisteren en wat kunnen we doen om het brein te ondersteunen tijdens het luisteren? Deze vragen komen in deze presentatie aan de orde.

Sprekers:
Rosalinde Smits, internist-ouderengeneeskunde, LUMC
Julia Minnema, PhD-student, Erasmus MC
Dr. Kim Luijken, assistent professor, UMC Utrecht & Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen & Eerstelijns Geneeskunde Utrecht

In de COOP studie werken professionals en ouderen door heel Nederland samen om gedegen wetenschappelijk onderzoek te doen naar de gevolgen van ouderen met COVID-19. Er wordt gebruik gemaakt van vele Nederlandse data van ouderen met COVID-19 in de eerste lijn, thuis, ziekenhuis en verpleeghuis. Een van de betrokken cohorten is de COVID-OLD studie, een samenwerking tussen klinisch geriaters, internisten-ouderengeneeskunde, infectiologen, SEH artsen en longartsen. Binnen de COVID-OLD studie worden de kenmerken en uitkomsten van oudere mensen (≥70 jaar) die zijn opgenomen in het ziekenhuis vanwege COVID-19 onderzocht. Gedurende de afgelopen 3 jaar en de diverse golven van de pandemie zijn we veel te weten gekomen over het ziektebeloop en hebben zich steeds nieuwe vragen opgeworpen. Wie zijn de ouderen met COVID-19 in het ziekenhuis en verschillen deze tussen de golven? Kunnen we voorspellen welke ouderen worden opgenomen? Wat is de impact van delier op mortaliteit en functionaliteit? Hebben COVID-19 vaccinaties voor onze kwetsbare ouderen bijgedragen aan een gunstiger ziektebeloop?

Binnen dit symposium hopen we met uitgebreide data van de COOP en COVID-OLD studie antwoord te geven op deze vragen.

Workshopleiders:
Desiree Twint, AIOS, UMC Utrecht
Ariël Vondeling, klinisch geriater, Diakonessenhuis
Kelly Rombauts, AIOS geriatrie, OLVG

Aan de hand van een leerzame casus, worden de deelnemers meegenomen in de lastige uitdaging om de diagnose Lewy-Body dementie te stellen. De diagnose Lewy-Body dementie is moeilijk vanwege de heterogene presentatie. Helaas wordt in de praktijk Lewy-Body dementie nog vaak gemist. Met name in de vroege fase wordt initieel tot 80% van de patiënten met DLB een andere diagnose gesteld. Patiënten met DLB hebben gemiddeld 3 jaar klachten voordat de ziekte wordt gediagnosticeerd.
We zullen de interessante casus van een oudere patiënt doornemen die 3 jaar lang recidiverende opnames heeft gehad in een psychiatrische kliniek en uiteindelijk werd doorverwezen naar het expertise centrum voor een second opinion waaruit bleek dat het om Lewy-Body dementie ging.
We zullen we de richtlijn DLB bespreken met onder andere de diagnostische criteria en naast de casus leggen voor een discussie. We zullen uitgebreid ingaan op de diagnostische criteria, waar we het onderscheid maken tussen kernkenmerken, ondersteunende kenmerken, indicatieve biomarkers en ondersteunende biomarkers. Tot slot zullen we kort iets vertellen over de behandeling.

Leerdoelen:
1. De diagnostische criteria van Lewy-Body Dementie kunnen toepassen, inclusief weten wat de indicatieve en ondersteunende biomarkers inhouden
2. Weten dat neuropsychiatrische stoornissen frequent kunnen voorkomen en al vroeg in het beloop van Lewy-Body Dementie aanwezig kunnen zijn
3. Het besef dat Lewy-Body dementie een heterogene presentatie heeft waardoor er vaak eerst een verkeerd diagnose wordt gesteld en je kan doorverwijzen naar een expertise centrum

Sprekers:
Prof. Dr. Marielle H. Emmelot-Vonk, hoogleraar klinisch geriater, UMC Utrecht
Dr. Hanna C. Willems, klinisch geriater & internist ouderengeneeskunde, Amsterdam UMC

Samenvatting symposium
De werkgroep bestaande uit verschillende vertegenwoordigers vanuit de NVKG en de Kerngroep Ouderengeneeskunde van de NIV is de afgelopen periode bezig geweest met het vernieuwen van de Wetenschapsagenda Ouderen. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling van de  ‘Kennisagenda Ouderen in het Ziekenhuis’. Deze kennisagenda omvat een overzicht en prioritering van de 11 belangrijkste kennishiaten binnen de verschillende geriatrische thema’s en een plan van aanpak hoe deze kennishiaten door middel van zorgevaluatieonderzoek kunnen worden ingevuld. Bij zorgevaluatieonderzoek gaat het om klinisch evaluatieonderzoek naar de effectiviteit van bestaande, breed ingeburgerde zorg. Uiteindelijke doelstelling is zinnige zorg en daarmee gezondheidswinst voor de patiënt.
Tijdens deze sessie, die georganiseerd wordt vanuit de gezamenlijke wetenschapscommissie van de NVKG en de Kerngroep Ouderengeneeskunde van de NIV, zal de nieuwe kennisagenda voor het eerst gepresenteerd worden en zullen de 11 gekozen kennishiaten besproken worden.
Vervolgens zal het programma ZorgEvaluatie en Gepast Gebruik (ZE&GG) worden toegelicht. Wat is dit programma, wat heeft het inmiddels bereikt? En hoe kunnen we met de nieuwe kennisagenda gebruikmaken van dit programma?

Leerdoelen
Aan het eind van de sessie weten de deelnemers hoe de kennisagenda Ouderen in het Ziekenhuis tot stand gekozen is en welke 11 kennishiaten      in deze kennisagenda geprioriteerd zijn.
Het programma ZE&GG is bekend, websites te vinden en doelstelling van het programma zijn doorgenomen.

Sprekers:
Judith van Tuijn, klinisch geriater & arts kwaliteit, Ziekenhuis St. Jansdal
Dr. Marieke Ebbens, ziekenhuisapotheker, Ziekenhuis St. Jansdal

Het transmuraal overleg kwetsbare ouderen is een digitaal multidisciplinair overleg (huisarts, SO, apotheker, klinisch geriater en wijkverpleegkundige/POH ouderen) waar in 30 minuten een kwetsbare thuiswonende ouderen wordt besproken. Aan de hand van casuïstiek zal de meerwaarde van deze 1,5 lijnszorg worden aangetoond. Daarnaast zal kort stilgestaan worden bij mogelijke vergoeding van deze vorm van multidisciplinair overleg.

Polyfarmacie bij kwetsbare ouderen wordt algemeen als een probleem gezien. Het leidt bijvoorbeeld tot interacties, bijwerkingen en therapieontrouw. Het is daarnaast geassocieerd met opnames in het ziekenhuis en zelfs overlijden, waarvan experts beweren dat dat te voorkomen zou zijn. Probleem van de huidige geneeskunde is dat de zorg in steeds meer onderdelen opgeknipt wordt (een dokter voor ieder orgaan), maar dat de integrale zorg voor de hele patiënt vaak slecht belegd is. De huisarts zou het moeten doen, maar mist bij deze complexe patiënten expertise en heeft ook vaak niet het mandaat om pillen die de specialist heeft voorgeschreven aan te passen. En ook voor de klinisch geriater is de zorg van multimorbide ouderen die door veel specialisten begeleid worden uitdagend. Het is daarnaast zo dat  het onduidelijk is of ingrijpen in polyfarmacie leidt tot betere klinisch relevante uitkomsten. En het is al helemaal onduidelijk hoe je dan zou moeten ingrijpgen. In deze voordracht wordt de problematiek rond polyfarmacie geschetst. Daarbij wordt naast een bespreking van de literatuur een pragmatische aanpak besproken hoe je tot optimalisatie van een lange lijst geneesmiddelen zou kunnen komen.